08 juni 2013

Veilige operatie vergt goede voorbereiding

De laatste jaren is er extra aandacht gekomen voor veiligheid van de patiënt rondom een operatie. Er is vastgesteld dat er fouten gemaakt worden –soms met ernstige afloop– die vermijdbaar zijn. De beroepsgroep en de inspectie doen van alles om de risico’s te verkleinen. Zo worden er extra trainingen georganiseerd, wordt er gewerkt aan zorgvuldiger verslaglegging en aan betere communicatie tussen betrokkenen. Tijdens een ziekenhuisopname zijn er stopmomenten ingebouwd.

Een belangrijke is de time-out vóór de start van een operatie waarbij aan de hand van een checklist allerlei zaken gecontroleerd worden, waaronder medicijngebruik, aanwezige apparatuur en infectiepreventie.

Ondertussen veroorzaakt de discussie over fouten echter extra spanning bij de patiënt, terwijl een ziekenhuisopname toch al aangrijpend is. De eigen gezondheid is voor iedereen een tere zaak. Dan is het overigens vreemd als we elk advies van een arts klakkeloos overnemen. Het is misschien goed om ons daarin minder afwachtend op te stellen. Een patiënt of zijn familie kan het consult voorbereiden door internet of een encyclopedie te raadplegen en vooraf vragen op te schrijven. Belangrijk is ook om kritisch te luisteren naar wat er wordt verteld. Wat is de verwachte winst voor mijn gezondheid? Wat zijn mogelijke complicaties en hoe vaak treden ze op? Heeft men voldoende ervaring met de behandeling? Hoe verloopt deze precies? Wat gebeurt er als ik er niet op inga of de situatie gewoon even aankijk?

Een voorbeeld van een complicatie waarover mensen op het spreekuur voorafgaand aan de operatie vaak hun zorgen uiten, is zenuwletsel na een ruggenprik. Inderdaad is dit een risico, maar deze complicatie is zó zeldzaam dat ze in het geheel niet opweegt tegen de grote voordelen. Na de operatie nauwelijks pijn hebben, is niet alleen prettig voor de patiënt maar bovendien belangrijk voor het herstel. Goed kunnen doorademen en ophoesten beschermt tegen het ontwikkelen van een longontsteking, wat een gevaarlijke complicatie is van vooral buikoperaties.

Onvoldoende pijnstilling is, behalve de psychologische stress van een ziekenhuisopname, een risicofactor voor ernstige verwardheid, vooral bij ouderen, wat eveneens een zeer nare complicatie is.

Gezondheidsproblemen vormen uiteindelijk een confrontatie met de eigen kwetsbaarheid, ja, met de eigen sterfelijkheid. Deze confrontatie brengt momenten van inkeer en reflectie die verrijkend kunnen werken. Geen gehaast en gejakker meer; geld doet er niet meer toe; men kan nu juist extra genieten van iets lekkers, of een mooi uitzicht. Dat laatste ook in geestelijke zin: uitzicht over de dood heen. Maar soms kan het leiden tot onrust en angst. Wie zorgt er straks voor mijn kinderen? Zal ik veel pijn krijgen? Als ik sterf, waar ga ik heen?

Niet elke arts of verpleegkundige heeft evenveel oog voor deze betekenisdimensie. Een geestelijk verzorger kan nodig zijn. Zingevingsvragen dringen zich namelijk wel op bij ervaringen met ziekte en handicap, net als bij het begin en het eind van het leven. Bij alle spanning kan het dan verschil maken om te beseffen dat alles in Gods vaderhand ligt – ook wanneer je de operatiekamer binnengereden wordt. „In vrede zal ik gaan liggen en weldra slapen, want U alleen, HEERE, doet mij veilig wonen.” (Psalm 4,9 HSV).

Eerder verschenen in het Reformatorisch Dagblad.